Język klingoński to sztuczny język wymyślony przez Marka Okranda dla rasy klingońskiej z uniwersum Star Trek. Ten język posiada złożoną i szczegółowo rozbudowaną gramatykę, składnię, bogate słownictwo (ponad 2500 słów), dobrze opracowany alfabet i fonetykę.
Wyjątkowość języka polega również na tym, że rozwija się on poza filmowym uniwersum – w Ameryce powstała dedykowana organizacja (Instytut Języka Klingońskiego), zajmująca się tłumaczeniem różnych dzieł literackich na język klingoński. Istnieje kilka podręczników wydanych przez wyżej wymieniony instytut, opracowano nawet kilka stron Wikipedii w tym języku, a także witryny Google i Mozilla. Ponadto fani Star Treka często chcą nauczyć się mówić jak Klingoni, sprzyjając w ten sposób dalszemu rozwojowi języka klingońskiego.
Alfabet języka klingońskiego
Językoznawcy, którzy wymyślili ten język, przyjęli jako podstawowe pismo tybetańskie. W wyniku powstały spiczaste litery, bardziej przypominające postacie i bardzo do siebie podobne. W dzisiejszych czasach osoby uczące się języka klingońskiego dla wygody używają zwykłego alfabetu angielskiego. Oprócz liter ważną rolę w tym języku odgrywają apostrofy.
Apostrof w tym języku uznawany jest za osobną literę. Pełni również funkcję miękkiego dźwięku „a”. Dla ułatwienia wymowy można wyobrazić sobie ciche westchnięcie.
Zanim zaczniesz uczyć się języka klingońskiego, musisz zrozumieć kilka cech i szczegółów:
- Jeśli wcześniej nie uczyłeś się angielskiego, zrozumienie fonetyki będzie dość trudne, ponieważ wiele dźwięków jest podobnych lub całkowicie identycznych dwugłoskom (dyftongom, kombinacjom liter) języka angielskiego;
- Kolejną trudnością dla początkujących jest to, że w języku klingońskim dominują dźwięki gardłowe, które dosyć ciężko poprawnie wymawiać bez odpowiedniej praktyki;
- Słowa mogą zaczynać się od małej lub wielkiej litery, a wielkie litery mogą znajdować się w środku lub na końcu słowa, to samo dotyczy apostrofów.
Na pierwszy rzut oka wydaje się, że pismo klingońskie to prosty zestaw znaków bez żadnego znaczenia, ale tak nie jest. Tyle, że ten sztuczny język ma swoją specyfikę, do której przyzwyczajasz się w procesie nauki.
Wymowa
Ponieważ język tworzono zgodnie z zasadą „im bardziej dziwne dla ludzkiego ucha, tym lepiej”, dalszy rozwój języka nie był planowany. Ale fani „Star Treka” tak bardzo polubili język klingośki, że ze zwykłego sztucznego języka on wyrósł na pełnoprawny i całkiem prawdziwy język, którego studiowaniem zajmuje się mnóstwo ludzi w różnych zakątkach świata. Fonetyka jest bardzo nietypowa dla większości języków, więc to wymowa najczęściej rodzi pytania.
W tym języku jest 21 spółgłosek i 5 samogłosek. Wiele dźwięków wymawia się dokładnie tak samo, jak te same dźwięki w języku angielskim lub niemieckim, ale niektóre stanowią nie lada wyzwanie dla uczącego się.
- Małe litery „b”, „ch”, „j”, „l”, „m”, „n”, „p”, „t”, „v” i „w” czytamy dokładnie tak samo jak w języku angielskim;
- Litera „a” brzmi jak zwykłe „a”;
- Małe „e” brzmi jak krótkie „e”;
- Wielka litera „I” brzmi jak krótkie „i”;
- Mała litera „o” brzmi jak „ou”;
- Małe „u” brzmi jak długie „u”;
- Duże „D” brzmi „de”, ale trzeba skierować czubek języka na «pagórek» za górnymi zębami, uzyskuje się nieco bardziej twardy dźwięk niż w języku angielskim;
- Wielka litera „H” brzmi ostro i jest podobna do dźwięku „h” w języku polskim, ale jest to dźwięk grubszy, gardłowy;
- Litera „ng” jest wymawiana jak długie „n”, na przykład jak w słowach kończących się na -ing;
- Mała litera „q” jest wymawiana jak polska [k], ale gardłowo;
- Duża litera „Q” brzmi jak [kh], raczej twardo i ostro;
- Małe „r” należy czytać bliżej włoskiego [r], tylko nieco ostrzej i dłużej;
- Duże „S” brzmi jak [sz], tylko język należy umieścić na pęcherzykach za górnymi zębami;
- Wymowa litery „tlh” jest dość trudna, najpierw musisz wymówić dźwięk [t] jak w języku polskim, a następnie dźwięk [l], wychodzi [tl];
- Małe „u” brzmi między [ju] i [je] w języku polskim, na przykład jako pierwsza litera słowa „jeżeli”.
Warto zwrócić uwagę na fakt, że w języku klingońskim niektóre litery pisane są za pomocą kilku znaków, ale czyta się je jako jedną. Często osoby początkujące się mylą i odczytują je jako dwa lub trzy różne dźwięki. Dlatego bardzo ważne jest, aby dużo ćwiczyć czytanie i wymowę.
Jak nauczyć się języka klingońskiego?
Ponieważ na całym świecie można znaleźć tylko kilkadziesiąt osób biegle posługujących się tym językiem, jedynym dostępnym i najwygodniejszym sposobem nauki jest Internet, a w szczególności ta strona.
W dzisiejszych czasach można znaleźć wiele grup na różnych portalach społecznościowych poświęconych nauce tego języka. Tam bardziej doświadczeni użytkownicy pomagają początkującym, niektórzy nawet komunikują się za pomocą wideo i pomagają sobie nawzajem w wymowie.
Istnieją również lekcje w filmikach, ale większość z nich jest w języku angielskim. Na szczęście niektórzy użytkownicy już zrobili do nich polskie napisy, więc śmiało można korzystać z nich w trakcie nauki.
Gramatyka języka klingońskiego jest niezwykła, ale niezbyt trudna. Na początku trzeba będzie spróbować nauczyć się rozpoznawania tego, co dokładnie jest napisane, ale zawsze można skorzystać z translatora lub słownika.
Dla praktykowania polecamy jak najwięcej czytać. Wiele książek zostało już przetłumaczonych na język klingoński, więc można wybrać już znane nam dzieło i przeczytać go w języku klingońskim. Dzięki temu łatwiej będzie zapamiętać wiele słów, ponieważ podświadomie już wiesz, co czytasz.
Na przykład dosłownie jedna litera może zmienić znaczenie słowa, najczęściej do jednego słowa dodaje się ‘a’, co «potęguje» znaczenie:
- słowo {SuS} oznacza «wiatr», «bryzę», ale słowo {SuS’a’} już oznacza «silny wiatr», «huragan»;
- słowo {Qagh} oznacza «błąd», a {Qagh’a’} – ogromny błąd, coś nieodwracalnego;
- słowo {woQ} oznacza «siła», a słowo {woQ’a’} – supermoc, potęga.
Bardzo pomocny w nauce języka klingońskiego będzie również podręcznik wydany przez twórców tego sztucznego języka. Szczegółowo opisuje gramatykę, składnię i wymowę każdej litery wraz z przykładami. Dodatkowo książka zawiera słownik. Niestety podręcznik jest w całości w języku angielskim, ale niektórzy użytkownicy tłumaczą poszczególne fragmenty książki, co znacznie ułatwia proces nauki.
Popularne zwroty klingońskie
Początkowo język został stworzony do filmu „Star Trek”, więc nagrano dla niego kilka podstawowych fraz. Później one były stopniowo uzupełniane innymi, wymyślono nawet kilka przekleństw i obelg.
Powitanie w języku obcej rasy brzmi jak „nuqneH”. Jednocześnie jego znaczenie można interpretować zarówno jako zwykłe „cześć”, jak i „czego chcesz?” Nie zapominaj, że jest to język nie-ludzki, więc logika języka może nie zawsze być dla nas jasna.
Aby zrozumieć, czy rozmówca mówi w języku klingońskim, użyj wyrażenia takiego jak „tlhIngan Hol Dajatlh’a ‘”. Odpowie ci „tak” lub „nie”.
Aby wyrazić zgodę, Klingoni mają aż dwa słowa: „Hija” i „HISlaH”, ale jeśli nie zgadzasz się z rozmówcą, użyj słowa „ghobe”.
Jak powiedzieć rozmówcy, że go rozumiesz? Wystarczy jedno słowo: „jIyaj”. Dodajemy „be” na końcu i otrzymujemy „nie rozumiem” czyli „jIyajbe”.
Rasa klingońska ma pomarszczone czoło, więc zdanie takie jak „Hab SoSlI’ Quch!” jest okropną zniewagą i oznacza „Twoja mama ma gładkie czoło!” Uważaj na takie zdanie, Klingoni mogą się obrazić, a to może się źle skończyć, ponieważ rasa ta jest raczej agresywna i wrogo nastawiona do innych mieszkańców Wszechświata.
Istnieje też jedno słowo używane do obrażania kogoś i wygląda to tak: „petaQ”. Jego znaczenie nie jest tak obraźliwe jak wspomniana fraza, słowo to można przetłumaczyć jako „tchórz” lub ten, kto nie ma dość hartu ducha.
Możemy więc powiedzieć, że język klingoński nie jest łatwy, szczególnie w aspekcie fonetycznym, ale jeśli naprawdę lubisz Klingonów i ogólnie uniwersum Star Trek, to nie ma rzeczy niemożliwych. W Internecie można znaleźć wiele różnych materiałów do samodzielnej nauki języka, najważniejsze jest regularne studiowanie klingońskiego, a na efekty nie trzeba będzie długo czekać.